Çocuklarda Tik Bozuklukları

Tikler çoğunlukla bireyin iç geriliminin fazla olduğu anlarda birden bire ortaya çıkan, sistematik olarak görülen, tekrarlanan istemsiz eylemlerdir. Tikler, motor (davranış) ve vokal (sesli) olarak 2 gruba ayrılmaktadır.

 

Motor tikler gözleri kırpıştırma, kaşların kaldırılması, başın oynatılması, boynun bükülmesi, parmakları çıtırdatma gibi biçimlerde genellikle yüz ve boyun kaslarında görülür.    Vokal tikler ise, burun çekme, boğaz temizleme gibi farklı şekillerde gözlenebilir. Tikler nadiren 6-7 yaşlarında, sıklıkla da 11-13 yaşlarında ortaya çıkar. Tiklerdeki görülme yoğunluğu ve şiddet stres, yorgunluk gibi faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir. Tikler çocuğun bir işe, oyuna, aktiviteye yoğunlaştığı zamanlarda genellikle görülmezken veya okul zamanında bastırılması söz konusuyken, belli bir süre engellenebilir ve ancak sıklıkla evde tiklerde artış görülebilir. Modelleme ve taklit davranışları ile de ortaya çıkabilen tikler genellikle genetik aktarımla ortaya çıkar. Oluşumunda nörobiyolojik, organik, psikolojik veya çevresel faktörler etkili olmaktadır.

Bazen sağlık durumuna bağlı olarak başlayan (nezle olduğunda burun çekmesi gibi) davranış çok uzun sürerse çocukta alışkanlık haline gelebilir. Çocuk iyileşmesine rağmen burun çekme davranışı devam eder. Ya da saçları gözlerinin önüne gelen birisi saç atma hareketini uzun süre yaparsa bu davranış tik haline gelebilir.

Tikler, Gelip Geçici Tikler, Kronik Motor ya da Vokal Tik Bozukluğu, Tourette Bozukluğu biçimlerinde sınıflandırılabilirler. Çoğunlukla psikolojik nedenlerle ortaya çıkan tiklerde, aile içi ve çevresel stres faktörleri etkilidir. Anne-babanın baskı ve zorlaması, katı ve sert tutumları, eleştiriler, kıyaslamalar,dikkat çekme isteği, kardeş kıskançlığı, uzun zamandır devam eden korku ve kaygılar, okul sorunları ve bastırılmışlık, travmatik yaşam olayları ve çocuğun kendi mizacı gereği kolaylıkla kaygılanan, üzülmeye yatkın oluşu gibi faktörler rol oynamaktadır.

Tik Bozukluğu sosyal ve akademik anlamda çocuğu zorlayan bir bozukluktur. Okulda arkadaşları yanında tiklerini bastırmaya odaklanmış bir çocuk, öğretmeninin anlattığını dinleyemeyebilir. Dolayısı ile çocukta okul ve öğrenme sorunları ile karşılaşabiliriz. Arkadaşları arasında alay konusu olmamak için tiklerini bastırmak adına çok fazla enerji harcayan çocukta huzursuzluk, benlik saygısında azalma, içine kapanma hali olabilir. Tik bozukluğunu tedavisinde hem çocuk hem de ebeveynler destek almalıdır. Erken müdahale ve anne babanın konuyla ilgili bilgi sahibi olması gerekmektedir Aileden kaynaklı nedenler tespit edilirse, terapist yalnızca anne-baba ile de çalışabilir. Bazı vakalarda psikoterapinin yanı sıra ilaç tedavisi gerekli olabilmektedir. Önlem alınmadığı zaman tikler kronik seyir gösterebilir. Bu nedenle müdahale etmekte gecikmemek ve mutlaka bu konuda ruh sağlığı uzmanlarından yardım almak önemlidir.

 

Özel yurtlarda belirli günlerde eğitim öğretimi destekleyici kurslar verilmektedir.